دانه بندی سنگدانه‌های ریز و درشت

 
دانه بندی در اصطلاح عبارت است از توزیع دانه های سنگدانه که از طریق جدایش به کمک الک تعیین می شود. اندازه دانه های سنگدانه با استفاده از الک های توری سیمی با سوراخ های مربعی تعیین می شود. دانه بندی و حداکثر اندازه سنگدانه، علاوه بر تأثیر بر نسبت ترکیب سنگدانه ها، بر سیمان و آب مورد نیاز، کارایی، قابلیت پمپ شدن، به صرفه بودن، تخلخل، جمع شدگی و پایایی (دوام) بتن نیز تأثیر می گذارد. تغییرات دانه بندی می تواند به طور جدی بر یکنواختی بتن در هر بار بتن سازی، تأثیر بگذارد ماسه های خیلی درشت و سنگدانه های درشت، مخلوط های خشن و بدون کارآیی تولید می کنند. همچنین تولید ماسه های خیلی ریز به صرفه نیستند. به طور کلی، سنگدانه هایی که دارای منحنی دانه بندی پیوسته باشند و برخی از اندازه دانه ها در آنها بسیار کم یا بسیار زیاد نباشد، رضایتبخش ترین نتایج را بدست می دهند. طبیعتاً هر چه تنوع اندازه سنگدانه ها بیشتر باشد حجم کل فضای خالی بین سنگدانه ها کمتر می شود و بتن یا آسفالت تولیدی وزن مخصوص بیشتری خواهد داشت و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.
 

 
ضوابط استاندارد ملی 302 ایران دامنه نسبتاً وسیعی را برای دانه بندی سنگدانه ریز مجاز می دارند. مطلوب ترین دانه بندی برای سنگدانه ریز به نوع کار، پرمایه بودن مخلوط و بزرگترین اندازه سنگدانه درشت بستگی دارد. در مخلوط های کم مایه یا هنگامی که سنگدانه های درشت با اندازه کوچک به کار می رود، دانه بندی مطلوب سنگدانه ریز برای تأمین منظور کارایی آن دانه بندی است که درصدهای عبوری اش به حداکثر درصدهای عبوری پیشنهاد شده برای هر الک نزدیک باشد. در حالت کلی، چنانچه نسبت آب به سیمان ثابت نگه داشته شود و نسبت سنگدانه ریز به سنگدانه درشت به درستی انتخاب شود، محدوده وسیعی از دانه بندی را می توان مورد استفاده قرار داد، بدون اینکه اثر چشمگیری بر مقاومت بگذارد. گاهی با تنظیم مخلوط بتن به گونه‌ای که با دانه بندی سنگدانه‌های محلی سازگاری داشته باشد، حداکثر صرفه جویی اقتصادی بدست می آید. هر اندازه که منحنی دانه بندی یکنواخت‌تر باشد با صرفه خواهد بود. ضوابط استاندارد ملی 302 ایران برای دانه بندی سنگدانه درشت محدوده وسیعی را در دانه بندی در بر می گیرد و شامل اندازه های دانه بندی گوناگونی است. بزرگترین اندازه سنگدانه درشت مصرف شده در بتن، از جنبه اقتصادی حائز اهمیت است. معمولاً برای سنگدانه های کوچکتر آب و سیمان بیشتری نسبت به سنگدانه های بزرگتر مورد نیاز است لذا هر چه سنگدانه‌ها بزرگتر باشد مقرون به صرفه تر است. مهم این است که دانه بندی سنگدانه‌های درشت یکنواخت باشد یعنی بین بزرگترین و کوچکترین سنگدانه ها تمام ابعاد سنگدانه موجود باشد. در شکل صفحه بعد یک سری از نمودارهای دانه بندی مربوط به مصالح ریز و درشت معدن شرکت سامان قدس 3 آورده شده است.
 
mon001
mon002